Co łączy starożytnych Persów z naukowcami z NASA i z łóżkiem wodnym? Trudno sobie dziś wyobrazić łóżko bez materaca z pianki poliuretanowej. Zanim jednak materiał ten trafił do powszechnego użytku, ludzie eksperymentowali z wieloma rodzajami wypełnień. Co łączy NASA, starożytnych Persów i łóżko wodne? Jaka jest historia materaca? Z czego obecnie produkuje się łóżka? Jakie są parametry pianek, ich miękkość i twardość? Zapraszamy w świat materacy!

Persowie a łóżko wodne
Nie wiemy dokładnie, kiedy człowiek prehistoryczny doszedł do wniosku, że wygodniej będzie spać na czymś miękkim, niż na twardej ziemi, ale najstarsze znaleziska archeologiczne świadczące o potrzebie wygody podczas snu naszych przodków, pochodzą z terenów RPA, a datowane są na 77 000 lat przed naszą erą.
Najstarszy odnaleziony materac z jaskini Sibudu był dużych rozmiarów, bo ok. 2 metrów kwadratowych i prawdopodobnie służył całej rodzinie, a nie jednej osobie. Wypełnienie stanowiły m. in. rośliny owadobójcze oraz liście, trawy i trzcina.
Około 10 000 lat p.n.e. pojawiły się bardziej wyrafinowane materace, wypełnione warstwami sierści, liści i traw, a którego pokrycie stanowiły skóry zwierząt. Materace zaczęto również umieszczać wyżej, by uchronić się przed wodą i uciążliwymi zwierzętami.
Jednym z ciekawszych odkryć archeologicznych w dziedzinie życia codziennego człowieka było łóżko wodne skonstruowane przez starożytnych Persów ok. 3 600 lat p.n.e. Nie wiemy dokładnie jakie było ostateczne przeznaczenie tego wynalazku: czy był luksusem dla najbogatszych czy pełnił funkcję terapeutyczną. Łóżko wodne zrobione było z koziej skóry wypełnionej wodą.
Do czasów starożytnego Rzymu nie znano koncepcji podziału materaca na część zewnętrzną i wewnętrzną, czyli pokrowiec i wypełnienie.
Na pomysł ten wpadli dopiero Rzymianie.
Najbogatsi mieszkańcy Wiecznego Miasta spali na wygodnych materacach z ptasiego puchu, a plebs musiał zadowolić się wypełnieniem złożonym ze słomy, wełny, trzciny czy siana. Pokrowiec uszyty był z płótna.
Można pokusić się o twierdzenie, że od czasu starożytnego Rzymu nie wynaleziono lepszej konstrukcji do spania.
Do czasów Średniowiecza człowiek raczej sam dbał o swoją wygodę podczas snu. Wypełnienie pokrowców kładzionych na łóżka stanowiła tania słoma i siano. Niektórzy eksperymentowali z pierzem ptasim i łuskami grochu. Materace dla najbogatszych wykonywane były na specjalne zamówienie, ozdabiane były wyrafinowanymi haftami i wypełniane delikatnym puchem.
Dopiero w XV wieku zaczęto podejmować pierwsze próby produkcji materacy na szerszą skalę.
W wieku XVIII dokonano niezwykłego odkrycia, które zrewolucjonizowało produkcję materacy: bawełnę. Niedługo potem zaczęto eksperymentować z końskim włosiem i włóknem kokosowym. Pokrowce stały się bardziej miękkie, o wygodniejszych kształtach.
W dalszym ciągu jednak każdy z materacy ulegał odkształcaniu pod wpływem ciężaru użytkowników.
Inspiracją do wynalezienia pierwszego materaca sprężynowego była prawdopodobnie bryczka konna, a właściwie sprężyny wykorzystywane do amortyzacji siedzenia w powozie.
Pierwszy materac sprężynowy (kieszeniowy) wynalazł i opatentował kanadyjski maszynista i inżynier, James Marshall w 1899 roku. Wynalazca wpadł na pomysł, by pojedyncze sprężyny odseparować od siebie i włożyć w specjalnie wykonane kieszenie. Ciało leżącego człowieka było wtedy lepiej amortyzowane, materac mniej się odkształcał, a komfort użytkownika wzrastał.
W latach 30-tych XX w. Marshall założył słynną, produkującą na cały świat fabrykę materacy kieszeniowych, która do dziś z powodzeniem wykonuje materace.

Lateks – kolejny krok

W 1926 roku konstruktorzy z firmy Dunlop wynaleźli sposób na pozyskanie elastycznego materiału o konsystencji piany. Technologia wulkanizacji naturalnego kauczuku pomogła odkryć jedno z najpopularniejszych wypełnień materacy – lateks.
Jednym z pierwszych i najwierniejszych klientów firmy Dunlop była brytyjska rodzina królewska.
50 lat później wynaleziono sztuczny odpowiednik kauczuku i cały świat mógł cieszyć się z zalet pianki lateksowej w materacach.

Poliuretan

Pianka poliuretanowa została pierwszy raz wynaleziona w latach 30-tych ubiegłego wieku przez inżynierów niemieckiej firmy I. G. Farben. Nowym materiałem zaczęto przykrywać sprężyny w materacach, czym osiągnięto nieznaną do tej pory elastyczność i wodoodporność posłania. .
Dodatkową zaletą był niewielki koszt produkcji.
Od tej pory pianka poliuretanowa rozpoczęła tryumfalny podbój świata łóżek i materacy.
Intensywne prace badawcze nad sprężystym materiałem poliuretanowym w następnych dziesięcioleciach, pozwoliły zmniejszyć łatwopalność, zwiększyć stopień odporności na odkształcenia, uzyskać miękkość i sztywność.
Loty w kosmos a pianka memory
W latach 70-tych XX wieku naukowcy zatrudnieni w NASA odkryli i z powodzeniem wykorzystali w budowie statków kosmicznych, materiał poliuretanowy o niezwykłych właściwościach. Pianka syntetyczna pod wpływem ciepła człowieka przyjmowała kształt jego ciała. Pomysł był wykorzystany do zwiększenia bezpieczeństwa astronauty w razie katastrofy.
Czasy obecne
Współcześnie produkowane materace z pianki poliuretanowej różnią się między sobą elastycznością, stopniem miękkości, sprężystością, wielkością porów i gęstością materiału.
W zależności od indywidualnych potrzeb użytkownika, materace z pianki mogą być z powodzeniem używane zarówno przez małe dzieci i osoby o znacznych gabarytach.
Co więcej, niezwykłe właściwości izolacyjne pianki poliuretanowej pozwalają na jednoczesne, komfortowe użytkowanie materaca przez dwie osoby o bardzo różnej wadze i wzroście.
Pianka poliuretanowa jest zalecana do wypełnienia materaca dla osób:

• w każdym wieku
• z problemami z kręgosłupem
• z alergią
• z nadwagą i niedowagą
• w okresie fizjoterapii
• z problemami z układem krążenia